واژه ظن از واژگان کلیدی قرآن کریم است که از ابعاد مختلف اعتقادی، اخلاقی و فقهی حائز اهمیت است. یکی از مسایل پردامنه درباره این واژه، اختلاف در مفهوم‌شناسی آن در سیاق‌های مختلف قرآنی است. سه دیدگاه اصلی در این باره وجود دارد. طبق دیدگاه رایج، بسیاری از مفسران و پژوهشگران، معنای اصلی ظن را گمان دانسته‌اند؛ اما واژه ظن را به‌ویژه در ده آیه بر خلاف ظاهر این آیات به یقین تفسیر کرده‌اند، زیرا معنای اصلی ظن را در این آیات مناسب ندانسته‌اند. این پژوهش تلاش کرده است تا به تحلیل انتقادی تفسیر ظن به یقین در آیات قرآن کریم بپردازد. باور به اعجاز لفظی و استعمال حکیمانه الفاظ در آیات قرآن کریم، پذیرش چنین نگاه تفسیری را در این آیات دشوار می‌سازد. بر این اساس در گام نخست به بررسی گزارش‌های لغوی و تحلیل انتقادی شواهد و دلایل لغویان پرداخته است، زیرا گزارش‌های لغوی در بسیاری اوقات مبنای تحلیل‌های تفسیری بوده است و نشان داده است که معنای اصلی ظن یعنی گمان در تمام استعمالات این ماده لغوی دیده می‌شود و شواهد شعری مطرح در اثبات مفهوم علم و یقین برای لفظ ظن، با همان معنای اصلی ظن یعنی گمان قابل تبیین است. آن‌گاه بر پایه این تحلیل لغوی به بررسی مفهوم لغوی ظن و تفسیر آن در آیات اختلافی با تاکید بر سیاق آیات پرداخته است. در نهایت آنکه روشن شده است که کاربرد ظن با همان معنای اصلی خودش در تمام آیات قرآن کریم قابل دفاع است و در تناسب کامل با سیاق آیات است.
دامغانی، حسین بن محمد. (1416 ق). الوجوه و النظائر لالفاظ کتاب الله العزیز.2 ج. مصر: قاهره: وزارة الاوقاف، المجلس الاعلی للشئون الاسلامیة، لجنة احیاء التراث الاسلامی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 ق). مفردات ألفاظ القرآن. 1 جلد. بیروت: دار القلم.
رمانی، علی‌بن‌عیسی، ابوسلیمان حمدبن‌محمدخطابی و عبدالقاهر جرجانی. (بی‌تا). ثلاث‌رسائل‌فی‌اعجازالقرآن. چ 4. قاهره: دارالمعارف.
روحی‌برندق، کاووس و همکاران. (1396ش). «واکاوی و ارزیابی ترجمه مفردات قرآن (مطالعه موردی: ماده ظن)»، دوفصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حدیث. دوره 4. شماره 8. صص 73-103.
زبیدی، محمد مرتضی. (1414 ق). تاج العروس من جواهر القاموس.20 جلد. بیروت: دار الفکر.
زمخشری، محمود بن عمر. (1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل. چاپ سوم. 4 جلد. لبنان: دار الکتاب العربی.
ساجدی، مریم. (1397ش). «کاربرد ظن در قرآن کریم: تاملی پیرامون اقوال مفسران در تفسیر ظن به یقین». دوفصلنامه پرتو وحی. دوره 6. شماره 1. شماره پیاپی 10. صص 101-126.
السامرائی، ابراهیم. (1966م). التطور اللغوی التاریخی. قاهره: دارالرائدللطباعه.
شاکر، محمدکاظم. (1386ش). «پژوهشی در معنای ظن و جایگاه معرفتی و اخلاقی آن در قرآن». مقالات و بررسی‌ها. شماره 84.
صاحب، اسماعیل بن عباد. (1414 ق). المحیط فی اللغة. 11 جلد. بیروت: عالم الکتب.
صادقی تهرانی، محمد. (1406 ق). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. چاپ دوم. 30 جلد. ایران: قم: فرهنگ اسلامی
صدر، محمدباقر. (1405ق). دروس فی علم الاصول. بی جا: دارالمنتظر.
صفوی، کوروش. (1390ش). درآمدی بر معنی شناسی. چاپ چهارم. تهران: سوره مهر.
طباطبایی، محمدحسین. (1390 ق). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم.20 جلد. لبنان. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372 ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ دهم. 3 جلد. ایران: تهران: ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جریر. (1412 ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری).30 جلد. بیروت: دار المعرفة.
طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. 10 جلد. لبنان: بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طیب‌حسینی، محمود. (1390ش). درآمدی بر مفردات قرآن کریم. قم: حوزه و دانشگاه.
عکموش‌عبد، عقیل. (2005 م). «ظن فی القرآن الکریم دراسه فی مفهوم التضاد». نشریه القادسیه فی الآداب و العلوم التربویه. المجلد الرابع، العدد 3 و 4. صص 65-80.
عیاشی، محمد بن مسعود. (1380 ق). التفسیر (تفسیر العیاشی). 2 جلد. ایران: تهران، مکتبة العلمیة الاسلامیة.
فراء، یحیی بن زیاد. (1980 م). معانی القرآن (فراء). چاپ سوم. 3 جلد. مصر: قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (بی‌تا). کتاب العین. چاپ دوم. 9 جلد. قم: نشر هجرت.
فضل‌الله، محمدحسین. (1419ق). تفسیر من وحی‌القرآن. بیروت: دارالطباعه و النشر.
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب. (1415 ق). القاموس المحیط. 4 جلد. بیروت: دار الکتب العلمیة.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1416ق). بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز. چاپ سوم. 6 جلد. مصر: قاهره: وزارة الاوقاف.
مراغی، احمد مصطفی. (بی تا). تفسیر المراغی. 30 جلد. بیروت: دار الفکر.
صرفی, زهرا. (1400). تحلیل انتقادی کاربست واژه «ظن» در معنای «یقین» با تبیین معنای لغوی و تناسب آن در سیاق آیات. دو فصلنامه علمی
شبهه پژوهی مطالعات قرآنی, 3(2), 43-71. doi: 20.1001.1.27173879.1400.3.2.2.3
MLA
زهرا صرفی. "تحلیل انتقادی کاربست واژه «ظن» در معنای «یقین» با تبیین معنای لغوی و تناسب آن در سیاق آیات". دو فصلنامه علمی
شبهه پژوهی مطالعات قرآنی, 3, 2, 1400, 43-71. doi: 20.1001.1.27173879.1400.3.2.2.3
HARVARD
صرفی, زهرا. (1400). 'تحلیل انتقادی کاربست واژه «ظن» در معنای «یقین» با تبیین معنای لغوی و تناسب آن در سیاق آیات', دو فصلنامه علمی
شبهه پژوهی مطالعات قرآنی, 3(2), pp. 43-71. doi: 20.1001.1.27173879.1400.3.2.2.3
VANCOUVER
صرفی, زهرا. تحلیل انتقادی کاربست واژه «ظن» در معنای «یقین» با تبیین معنای لغوی و تناسب آن در سیاق آیات. دو فصلنامه علمی
شبهه پژوهی مطالعات قرآنی, 1400; 3(2): 43-71. doi: 20.1001.1.27173879.1400.3.2.2.3
)
