بررسی و نقد زیرمدخل انواع وحی مربوط به انبیا از دائره المعارف قرآن لیدن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترا رشته‌ی علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا ؛ تهران؛ ایران

چکیده

مستشرقین در دهه‌های اخیر تلاش بسیاری در مطالعه و بررسی منابع اسلامی داشته‌اند. البته این تلاش‌ها، گاهی با جنبه‌ی پژوهشگرانه و گاهی غرض ورزانه بوده و یکی از اقدامات مهم آنان، تألیف دائره المعارف قرآن لیدن است. نگاشته حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ادله قرآنی و روایی و مراجعه به تفاسیر فریقین، به نقد و بررسی مدخل انواع وحی مربوط به انبیاء در دایره المعارف قرآن لیدن پرداخته است. اشکالات وارد بر مدخل در دو بخش ساختاری و محتوایی سامان‌دهی شده است. اشکال ساختاری مدخل در عدم وجود نظم و ارتباط میان مطالب و محتوای آن خود را نمایان کرده است. اشکال‌های محتوایی به طور کلی شامل: لغزش در فهم لفظ و ظاهر آیات قرآن، خطا در تفسیر آیات، لغزش در استدلال و نتیجه‌گیری از آن است. نویسنده مدخل یادشده، با آوردن عباراتی همچون: تجربه‌ی پیامبرانه محمد (ص)، وجود ابهام و تناقض در آیات قرآن، رؤیای صادقانه محمد (ص) و ارائه تفسیر نادرست از آیات و تکیه به منابع غیر موثق، سعی بر زیر سؤال بردن اصالت وحی قرآن دارد که مهمترین نقد وارد بر مدخل است.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
  • ابن عاشور، محمد بن طاهر. (بی‌تا). التحریر و التنویر. ج 14. بی‌جا.
  • بغوی، حسین بن مسعود. (1420). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن. ج 3. تحقیق عبدالرزاق المهدی. بیروت: دارا حیاء التراث العربی.
  • جمعی از نویسندگان. (بی‌تا). مناهج المستشرقین فی الدراسات العربیه الاسلامیه. ج 1. بی‌جا، بی­نا.
  • حکیم، محمدباقر. (بی‌تا). المستشرقون و شبهاتهم حول القرآن الکریم. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  • خلیفه، محمد. (بی‌تا). الاستشراق و القرآن العظیم. ج 1. ترجمه مروان عبد الصبور شاهین. بیروت: دار الاعتصام.
  • دسوقی، محمود. (1380). سیر تاریخی و ارزیابی اندیشه شرق‌شناسی. تهران: هزاران.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات الفاظ قرآن کریم. بیروت: دارالعلم.
  • رادمنش، سید محمد (1378). آشنایی با علوم قرآنی. تهران: نشر جامی.
  • رازی، ابوعبدالله. (1420). مفاتیح الغیب. ج 20. چاپ سوم. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • رضایی هفتادر، حسن و علوی مهر، حسین. (1391). «تحلیل و نقد مقاله انبیا و نبوت در دایره‌المعارف قرآن». مجله مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. سال 16. ش 1. صص 141-156.
  • رضوان، عمر بن ابراهیم. (1413). آراء المستشرقین حول القرآن و تفسیره. ج 1. ریاض-عربستان: دار طیبة.
  • سیوطی، جلال الدین. (بی‌تا). الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی.
  • سیوطی، جلال الدین و محلی جلال الدین. (1416). تفسیر الجلالین. بیروت: موسسه النور للمطبوعات.
  • سالم الحاج. (2002). نقد الخطاب الاستشراقی. لیبیا: دارالمدار الاسلامی.
  • سلطانی رنانی، مهدی. (1387). «بررسی دیدگاه مستشرقان در مورد مصادر وحی قرآنی». مجله قرآن پژوهی خاورشناسان. ش 4. صص 131-143.
  • شیرازی منش، زینب. (1391). نقد دیدگاه‌های قرآن‌پژوهی آوری روبین. پایان نامه ارشد علوم قرآن و حدیث. پردیس تهران: دانشگاه قرآن و حدیث.
  • طباطبایی، سید محمد حسین. (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. ج 3 و 19 و 20. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان. ج 6 و 10. چاپ سوم. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  • علوی مهر، حسین و حسن رضایی هفتادر. (1387). «بررسی مقاله انبیاء و نبوت». مجله قرآن و مستشرقان. شماره 5. صص 65-81.
  • عبده، محمد. (1412). تفسیر المنار. بیروت: دار المعرفة.
  • فیض کاشانی، محسن. (1415). تفسیر الصافی. ج 3. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
  • قرشی، سید علی اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع لأحکام القرآن. ج 11. تهران: ناصرخسرو.
  • گلدزیهر، ایکناس. (1992). العقیدة و الشریعة فی الاسلام. بیروت: دارالرائد العربی.
  • معارف، مجید. (1383). درآمدی بر تاریخ قرآن. تهران: انتشارات نبأ.
  • معرفت، محمدهادی. (1415). التمهید فی علوم القرآن، چاپ دوم. قم: موسسه نشر الاسلامیه.
  • معرفت، محمدهادی. (1423). شبهاتٌ وردود حول القرآن الکریم. قم: تمهید.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. ج 12 و 24. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • مونتگری وات، ویلیام. (1344). محمد پیامبر سیاستمدار. تهران: کتاب فروشی اسلامیه.
  • وجدی، محمد فرید. (بی‌تا). دایره‌المعارف القرن العشرین. بیروت: دارالمعرفة.
  • Rubin, Uri. (2004). prophets & prophetood. Encyclopedia of the Quran. Leiden: Brill.