انگاره های اقتباس نام محمد و احمد(ص) از عناصر سریانی- مسیحی در ترازوی نقد

عشریه, رحمان; میرزینلی, سید فضل الله

doi:20.1001.1.27173879.1401.4.1.5.1

انگاره های اقتباس نام محمد و احمد(ص) از عناصر سریانی- مسیحی در ترازوی نقد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه تفسیر و علوم قرآن،دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم؛ قم؛ ایران

² دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم؛ قم؛ ایران (نویسنده مسئول)

20.1001.1.27173879.1401.4.1.5.1

چکیده

سیره و تاریخ زندگی پیامبر اسلام یکی از عرصه های مطالعاتی خاورشناسان و اسلام پژوهان نوین است. نتایج حاصله از این پژوهش ها در اغلب موارد دچار نقصان است. اخیرا شبهه ای در این خصوص مطرح شده است که نام های محمد و احمد از عناصر سریانی- مسیحی اقتباس شده و ارتباط این دو نام با پیامبر اسلام را منتفی دانسته است. این دیدگاه مستند به شواهد متعدد ادبی ، تاریخی، قرآنی و باستان شناسی است. در مقوله ادبی، علمیت واژه های محمد و احمد نفی و وصفیت آنها اثبات گردیده است و بر همین فرض واژه محمد را همسو با واژه مِحمِت در زبان آرامی دانسته که در خصوص مسیح است. همچنین عبارات منقوش در کتیبه باستانی اورشلیم را نیز در مورد مسیح دانسته است. در مقوله قرآن، از سکوت آیات مکی در خصوص نام پیامبر اسلام سخن رانده و نام پیامبر را متاثر از تعالیم انجیل دانسته است. در این جستار به روش تحلیلی – توصیفی ادله نظریه اقتباس مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. بر اساس یافته های این پژوهش، مسئله علمیت اسم های محمد و احمد اثبات و به شهرت پذیرش آن اشاره شده است. همچنین مسئله همسو انگاری این اسامی با عناصر مسیحی- سریانی نفی گردیده است. از سویی دیگر عبارات کتیبه باستانی مورد تحلیل قرار گرفته و در شان پیامبر اسلام معنا شده است. مسئله تاثیر پیامبر از تعالیم مسیحی نیز مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در خصوص سایر ادله قرآنی و تاریخی دیگر نیز پاسخ های مستدلی ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27173879.1401.4.1.5.1

مراجع

ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد. (بی‌تا). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی. (1379ش). مناقب آل أبی طالب علیهم السلام. قم: نشرعلامه.
ابن عربی، محمد بن عبد اللّه. (1958م). احکام القرآن. بیروت: دار احیاء الکتب العربیة.
ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقائیس اللغة. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی بکر. (1407ق). زاد المعاد فی هدی خیر العباد. بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (بی‌تا). البدایة والنهایة. بیروت: مکتبة المعارف.
ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
ابن هشام حمیری، عبدالملک. (بی‌تا). السیرة النبویة. بیروت: دار المعرفة.
بحرانی، سید هاشم. (1416ق). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
بزاینیه، حسن. (ش1394). سیره نبوی در پرتو نقد نو: خوانش آثار معروف الرصافی. علی دشتی، هشام جعیط. آیینه پژوهش. شماره 4.صص:24-12
بلاسی، محمد السید علی.) 2001 م(. المعرب فی القرآن. بنغازی: جمعیه الدعوه الاسلامیه العالمیه.
بیضاوی، عبدالله بن عمر.) 1418 ق(. أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بیهقی، ابو بکر. (1405ق). دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
جرجی زیدان. (1389ش). تاریخ تمدن اسلام. ترجمه علی جواهر کلام. تهران: امیر کبیر.
جعیط، هشام. (2007م). فی السیره النبویه (تاریخیه الدعوه المحمدیه فی مکه). بیروت: دارالطلیعه.
جفری، آرتور. (1386ش). واژه‌های دخیل در قرآن. تهران: انتشارات توس.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله. (1411ق). المستدرک علی الصحیحین. بیروت: دار الکتب العلمیه.
حکیم، سید محمد باقر. (1417ق). علوم القرآن. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
درویش، محیی الدین. (1415ق). اعراب القرآن و بیانه. سوریه: دارالارشاد.
دمیری، کمال الدین. (1424ق). حیاة الحیوان الکبری. بیروت: دار الکتب العلمیة.
رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالعلم.
رضایی هفتادر، حسن، همتیان، مهدی. (1398ش). نقد دیدگاه یوری روبین درباره نام‌ها و القاب پیامبر (ص). مجله قرآن پژوهی خاورشناسان. شماره 26. صص:22-9.
رضوان، عمر بن ابراهیم. (1413ق). آراء المستشرقین حول القرآن الکریم و تفسیره. ریاض: دار الطیبة.
زبیدی، محمد مرتضی. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دارالفکر.
زمخشری، محمود. (1417ق). الفائق فی غریب الحدیث. بیروت: دار الکتب العلمیة.
_________ .(1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
_________ .(1993م). المفصل فی صنعةالاعراب. بیروت: مکتبه الهلال.
سبحانی، جعفر .(1385ش). فروغ ابدیت تجزیه و تحلیل کاملی از زندگی پیامبر اکرم (ص). قم: بوستان کتاب.
سیوطی، جلال الدین. (1421ق). الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی.
(1404ق). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: ‌ کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
شاکر، محمد کاظم؛ فیاض، محمد سعید. (1389). سیر تحوّل دیدگاههای خاورشناسان در مورد مصادر قرآن. مجله پژوهشهای قرآن و حدیث. شماره 1. صص:138-119.
شریف قرشی، باقر. (1413ق). حیاة الامام محمد الباقر علیه السلام. بیروت: دار البلاغة.
صافی، محمود بن عبد الرحیم. (1418ق). الجدول فی اعراب القرآن. بیروت: دار الرشید.
صدوق، محمد بن عل.ی (1376ق). الأمالی. تهران: کتابچی.
(1362ش). الخصال. قم: جامعه مدرسین.
(ق1403) معانی الأخبار. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1417ق)‌ .المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‌ی مدرسین.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
عاملی، سید محسن امین. (1403ق). أعیان الشیعة. بیروت:‌ دار التعارف.
عربی، حسین علی. (1383ق). تاریخ تحقیقی اسلام. قم: مؤسسه امام خمینی.
عمادالدین خلیل. (2005م). المستشرقون و السیره النبویه. دمشق: دارابن کثیر.
غلائینی، مصطفی. (1425ق). جامع الدروس العربیه. بیروت: دار الکوخ.
فولکر پپ. (1393ش). آغاز اسلام از اگاریت به سامره. ترجمه ب. بی نیاز. پاریس: انتشارات پگاه.
فیض کاشانی، ملامحسن. (1418ق). علم الیقین فی أصول الدین. قم: انتشارات بیدار.
قرطبی، محمد بن احمد. (1364ش). الجامع لأحکام القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
قطب راوندی .(1409ق). الخرائج و الجرائح. ‌ قم: ‌ مدرسه امام مهدی.
قمی، علی بن ابراهیم. (1367ش). تفسیر قمی. قم: دار الکتاب.
کلینی، محمد بن یعقوب .(1407ق). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
نیآوردی، أبو الحسن علی بن محمد. (1987م). أعلام النبوة. بیروت: دار الکتاب العربی.
مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مسلم بن حجاج نیشابوری. (بی‌تا). صحیح مسلم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مصطفوی، حسن. (1402ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
معرفت، محمد هادی. (ق1415). التمهید فی علوم القرآن. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
(1382ش). تاریخ قرآن. تهران: انتشارات سمت.
(1423ق). شبهات و ردود حول القرآن. قم: موسسه التمهید.
مفید، محمد بن محمد. (1413ق) .الاختصاص. قم: الموتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
مقریزی، تقی الدین. (1420ق). إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع. بیروت: دار الکتب العلمیة.
مکارم، ناصر. (1374ش) . تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
نجار، علی. (1381ش). اصول و مبانی ترجمه قرآن، شماره اوّل. کتاب مبین.
نحاس، ابوجعفر احمد بن محمد. (ق1421). اعراب القرآن. بیروت:‌ دار الکتب العلمیة.
نولدکه، تئودور. (1933م). رساله امراء غسان من آل جفنه. بیروت: کلیه العلوم و آلاداب.
وارسته، الهام، اسدپور، حمید، ولی عرب، مسعود. (1397ش). نگاه نومعتزلیان به سیره نبوی (مطالعه موردی: کتاب فی السیره النبویه تألیف هشام جعیط). شماره 25. رهیافت تاریخی. صص:133-105.
واقدی، ابن سعد. (1418ق). الطبقات الکبری. بیروت: دار الکتب العلمیة.
هاشمی رفسنجانی، اکبر. (1383ش). فرهنگ قرآن. قم: بوستان کتاب.
همتی، محمد علی. (1398ش). بررسی دیدگاه لوکزنبرگ در سریانی-آرامی بون واژه قرآن. مجله قرآن پژوهی خاورشناسان. شماره 27. صص178-157.
Volker, Popp .(2007). »Von Ugarit nach Samarra- Der frühe Islam«. Berlin. Schiler- Verlag.
Athur ,Jeffery.(2007). »THE FOREIGN VOCABULARY OF THE QURAN«. Koninklijke Brill .
Karl, Heinz Ohlig And Gerd, R, Puin. (2010). The Hidden Origins of Islam. New- York: Prometheus Books.
Montgomery, Watt.(1953). «His Name Is Ahmad», The Muslim World. vol. XLIII. New York