نقد و ارزیابی مقاله «یوسف و زلیخا» دائره المعارف لیدن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک؛ایران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک؛ ایران (نویسنده مسئول)

3 دانشجوی دکتری علوم و قرآن حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد؛ ایران

چکیده

داستان یوسف(ع) و زلیخا یکی از قصص مشترک قرآن کریم وعهد قدیم یعنی تورات می باشد؛ که در قرآن کریم درسوره یوسف به آن پرداخته شده است، و زوایای مختلف این داستان مانند: نقشه ی زلیخا برای به دام انداختن یوسف (ع) ، نحوه مواجهه ی یوسف(ع) با زلیخا و... در برخی از آثار مستشرقان از جمله مقاله «یوسف و زلیخا» نوشته «آنجلیکا نویورت» قرآن پژوه آلمانی در دائره معارف لیدن مورد پژوهش قرار گرفته است. که درآن کاستی و نسبت های غیرسازگاری با قرآن کریم از قبیل:تأیید ذاتی بودن رفتار فریبکارانه در زنان، انحراف و عدم توجه کامل یوسف(ع) به خداوند، تمایل جنسی یوسف (ع) به زلیخا و ...وجود دارد. از این رو در نوشتار پیش رو تلاش شده است با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی علاوه بر ضرورت پاسخ دهی به شبهات و به چالش کشاندن دیدگاه های مذکور، با توجه به آیات قرآن کریم عصمت و پیراسته بودن شخصیت حضرت یوسف (ع) را از هر گونه تمایل و اراده در جهت ارتکابِ معصیت، به واسطه ی نقشه ی شیطانی که زلیخا برای به دام انداختن یوسف(ع) تدارک دیده بود به اثبات برساند.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • ابن‌عاشور، محمدطاهر. (1420). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  • ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر. (1419). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: نشر دار الکتب العلمیة.
  • ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. (1408). روض الجنان و روح الجنان. مشهد: نشرآستان قدس.
  • ابوحیان، محمد بن یوسف. (1420). البحر المحیط فی التفسیر. بیروت: نشر دار الفکر.‌
  • الأزدی، ابو بکر محمد بن الحسن بن درید. (1407). جمهرة اللغة. بیروت: نشر دار العلم للملایین.
  • اشکوری، محمد بن علی. (1373). تفسیر شریف لاهیجی. تهران: نشر داد.
  • آلوسی، محمود بن عبدالله. (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • پانی‌پتی، ثناءالله. (1412). التفسیر المظهری. کویته: نشرمکتبة رشدیه، کویته.
  • حسن، عباس. (بی‌تا). النحو الوافی. تهران: نشر ناصرخسرو.
  • حویزی، عبدعلی بن جمعه. (1415) نور الثقلین. قم: نشر اسماعیلیان.
  • حیدری، کمال. (1396). درس خارج فقه المرء. فایل صوتی جلسه 17.
  • درویش، محی‌الدین. (1415). اعراب القرآن الکریم و بیانه. حمص: نشر الارشاد.
  • درّه حداد، یوسف. (2004). القرآن و الکتاب. لبنان، مکتبه‌ البولسیه‌.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار الشامیه.
  • رجائی، مهدی. (1394). فریب گری زنان در آیینه قرآن و حدیث. فصلنامه اخلاق، شماره 17.
  • رضا، محمد رشید. (1414). تفسیر المنار. بیروت: دار المعرفة.
  • زبیدی، محمدبن محمد. (1385). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الهدایه.
  • زمخشری، محمود بن عمر. (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
  • سید قطب، (1425). فی ظلال القرآن. بیروت: دار الشروق، بیروت.
  • صادقی تهرانی، محمد. (1388). ترجمان فرقان. قم: نشرشکرانه.
  • طباطبایی، سید محمدحسین. (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  • طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: نشر ناصر خسرو.
  • طبری، محمد بن جریر. (1412). جامع البیان عن تأویل القرآن. بیروتک دار المعرفة بیروت.
  • طوسی، محمد بن حسن. (1419). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  • فخر رازی، محمد بن عمر. (1420). التفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
  • فراهیدی، خلیل بن أحمد. (1409). العین. قم: نشر هجرت.
  • فضل الله، محمد حسین. (1419). من وحی القرآن. بیروت: دار الملاک.
  • کتاب مقدس. (2014). ترجمه هزاره نو. تهران: نشر ایلام.
  • کریمی نیا، مرتضی. (1380). مقالات و متون مطالعات قرآنی در غرب. تهران: نشر الهدی.
  • مآوردی، علی بن محمد. (1431). النکت و العیون تفسیر الماوردی. بیروت: نشر دار الکتب العلمیه.
  • محمدی، محمدحسین، فاضلی، محمدتقی. (1399). نقد مقاله اسطوره‌ها و قصه‌ها در قرآن EQ. دو فصلنامه قرآن پژوهی خاورشناسان. شماره 29.
  • معارف، مجید و همکاران. (1394). بررسی روایات تفسیری ازدواج حضرت یوسف (ع) با زلیخا، دوفصلنامه علمی. پژوهشی. شماره 13.
  • مغنیه، محمدجواد. (1424). التفسیرالکاشف. قم: نشر دار الکتاب الإسلامی، قم.
  • مقاتل بن سلیمان، ابوالحسن. (1423). تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: نشردار إحیاء التراث العربی.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. تهران: نشر دار الکتب الإسلامیه.
  • موسوی، سیدعلی. (1399). مقاله معرفی آنجلیکا نویورت، سایت مرکز و کتابخانه‌ی مطالعات اسلامی.
  • میبدی، احمد بن محمد. (1371). کشف الاسرار و عدة الابرار. تهران: نشر امیر کبیر.
  • نسفی، عبدالله بن احمد. (1416). مدارک التنزیل و حقایق التاویل. بیروت: نشر دار النفائس.
  • نظام الاعرج، حسن بن محمد. (1416). غرائب القرآن و رغائب الفرقان. بیروت: نشر دار الکتب العلمیه.
  • نویورت، آنجلیکا. (1390). دائره المعارف لیدن، جین دمن مک اولیف. تهران: انتشارات حکمت.
  • ----------. (1386). قرآن پژوهی در غرب. مجله هفت آسمان. دوره 9، شماره 34.
  • Jane Dammen Maculiffe. (2006). Encyclopaedia of quran(EQ); Leiden:Bril.