آسیب‌شناسی مولفه های نظریه مفسرمحوری در تفسیر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد یار گروه علوم قرآن و حدیث پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ قم؛ ایران

2 دانش‌آموختۀ سطح چهار جامعة الزهرا (س)قم ؛ ایران

3 دانش آموخته دکترای فقه و مبانی حقوق؛قم ؛ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

ازمسائل بنیادین در تفسیر متون دینی به‌ویژه تفسیر قرآن، مسئله فهم است. تقریرهای گوناگونی در حوزه فهم بیان‌شده است. برخی از این تقریرها، مبتنی بر رویکرد مؤلف محوری است برخی دیگر متن محورند و برخی نیز مفسر محورند . مفسر محوری، جایگاه مفسر را فراتر از فهم کننده دانسته و مفسر را در ساخت معنای متن دخیل می‌دانند.هدف این نوشتار تبیین آسیب‌های مولفه های مفسر محوری درمقوله فهم وتفسیر قرآن است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی رهاوردهای کاربست مبانی اندیشه مفسرمحوری درفهم قرآن را بررسی کرده و به بیان آسیب‌های آن پرداخته است.یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که دیدگاه مفسرمحوری باعث آسیب‌هایی چون: نفی حقیقی بودن معنا، انکار حکایت‌گری آن، استقلال متن و نادیده گرفتن نقش مؤلف و عدم باور بر عینیت معنا است. این آسیب ها نیز از مبانی نادرست انسان‌شناسی و پدیدارشناسی گرفته‌شده که واقع‌نما نبوده و اکثراً انسان را در فضای زندگی مادی و غیرواقعی محصور می‌نمایند.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • احمدی، بابک.(1393). آفرینش و آزادی. چاپ هشتم. تهران: گام نو.
  • اعرافی، علیرضا.(1395). هرمنوتیک. محقق علی بخشی. چاپ اول. تهران: انتشاراتمؤسسۀ فرهنگی هنری اشراق و عرفان.
  • انوری، حسن. (1387). فرهنگ بزرگ سخن. جلد سه. چاپ پنجم. تهران: انتشارات سخن.
  • پالمر، ریچارد. (1384). علم هرمنوتیک.ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی. چاپ اول. تهران: هرمس.
  • پریمی،علی.(1393). هرمنوتیک و تأثیر آن بر فهم متون. چاپ اول. تهران: آسمان نگار.
  • جعفری، محمد تقی.(1389). مولوی و جهان بینی ها. چاپ دوازدهم. قم: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
  • جوادی آملی، عبد الله. (1389). رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه). چاپ سوم. قم: انتشارات مرکز.
  • حاجی، محمدعلی. (1398). آسیب‌شناسی تربیت دینی در حیطه فردی از منظر نهج البلاغه. جلد چهارم. چاپ دوم. قم: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • حسین‌زاده، محمّد. (1380). مبانی معرفت دینی .چاپ اول. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  • دهخدا، علی اکبر. (1373). لغت نامه دهخدا. چاپ پنجم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • دیرباز، عسگر.(1377). عینیت علمی و نگرش دینی. مجله حوزه و دانشگاه. ش16 و 17. صص50-73.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1383). المفردات فی غریب القرآن. ج1. چاپ سوم. مصحح صفوان عدنان داودی. بیروت: دار الشامیة.
  • رضایی اصفهانی، محمد علی. (1387). منطق تفسیر قرآن. چاپ دوم. قم: جامعه المصطفی العالمیه.
  • زرکشی، بدرالدین محمد. (1410) . البرهان فی علوم القرآن. چاپ اول. بیروت: دار المعرفة.
  • سروش. عبدالکریم‌. ( 1373). قبض و بسط تئوریک شریعت. چاپ دوم. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط
  • ------------.(1376). حقانیت، عقلانیت هدایت. مجله کیان. شماره 40.
  • سعیدی روشن،محمد باقر. (1390). تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن. چاپ اول. قم: پژوهشگاه فرهنگ و ‌‌اندیشه .
  • طباطبایی محمدحسین.(1386). قرآن در اسلام. چاپ سوم. قم: بوستان کتاب.
  • ---------------.(1396). اصول فلسفه و روش رئالیسم. چاپ 26، تهران: انتشارات صدرا.
  • عرب صالحی، محمد. (1391). تأثیر هرمنوتیک و مبانی آن بر مباحث اصول فقه. مجله حقوق اسلامی. شماره 34. صص 139-165.
  • عضدانلو، حمید. (1384). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه شناسی. تهران: . نشرنی
  • عمید، حسن. (1374). فرهنگ عمید. جلد یک. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد عمر بن تمیم ابو عبدالرحمن. (1409). العین. چاپ دوم. قم: مؤسسة دار الهجرة.
  • فیاضی،مسعود. (1400). اصول فقه و نقد هرمنوتیک فلسفی. چاپ اول. قم: انتشارات فرهنگ و‌‌اندیشه اسلامی.
  • فیروزآبادی، محمد بن یعقوب.(1415). قاموس المحیط. جلد چهار و یازده. چاپ چهارم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • قائمی نیا، علیرضا‌.(1389). راز متن. فصلنامه هفت آسمان، شماره 8‌. صص 235-252.
  • کوزنزهوی، دیوید. (1371). حلقه انتقادی. ترجمه مراد فرهادپور. چاپ اول. تهران: انتشارات گیل.
  • لاریجانی، محمد صادق. (1370). معرفت دینی. چاپ اول. تهران: انتشارات مرکز.
  • مجتهد شبستری، محمد. (1379). هرمنوتیک کتاب و سنت. چاپ چهارم. تهران: انتشارات طرح نو.
  • مجلسی، محمد باقر. (1414). بحارالانوار. چاپ دوم. موسسه الوفاء: بیروت.
  • مختاری، محمدحسین. (1391). حلقه مطالعاتی متن. چاپ اول. تهران: انتشارات مرتضی.
  • مطهری، مرتضی‌.(1397). فلسفه تاریخ (فلسفه تاریخ در قرآن). جلد یک. چاپ یازدهم. قم: انتشارات صدرا.
  • نصری، عبد الله. (1391). راز متن: هرمنوتیک، قرائت‌پذیری متن و منطق فهم دین. چاپ دوم. تهران: انتشارات سروش.
  • هادی ،قربانعلی. (1388). نقد مبانی هرمنوتیکی نظریه قرائت‌های مختلف از دین. چاپ اول. قم : نشر المصطفی.
  • هایدگر، مارتین. (1388). هستیو زمان‌. ترجمه سیاوش جمادیبوده‌. چاپ سوم. تهران: انتشارات ققنوس.
  • ----------.(1376)، جان مک کواری، ترجمه‌‌ی محمد سعید حنایی کاشانی. چاپ دوم. تهران: گروس.
  • هولاب، رابرت،یورگن هابرماس.(375). نقد در حوزه عمومی. ترجمه حسین بشریه. چاپ اول. تهران: نشر نی. صص304-308.
  • هوی، دیوید کوزنز. (1387). حلقه انتقادی. ترجمه مراد فرهادپور، چاپ سوم. تهران: انتشارات روشنگران.
  • واعظی، احمد. (1399)/ نظریه تفسیر متن. چاپ دوم. قم: نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
  • ----------. (1393). درآمدی بر هرمنوتیک. چاپ هفتم. قم: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و ‌‌اندیشه اسلامی.

Hirsch, Eric Donald. (1967). Validity In Interpretation. NewYork:Yale University.