بررسی تطبیقی آیه (وَوَرِثَ سُلَیْمَانُ دَاوُدَ...) از نظر فریقین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان؛ تبریز؛ ایران(نویسنده مسئول

2 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد تبریز؛ ایران

چکیده

آیات ارث در قرآن، یکی از مباحث ویژه و پر چالش احکام اسلامی است؛ توجه به مبانی فقهی و حقوقی در آیات الاحکام، بیانگر دستورالعمل سنت های اصیل اعتقادی است. تدوین این مقاله، در راستای تبیین واژه ارث در قرآن، به ویژه در خصوص دو آیه مندرج در سوره های نمل و مریم می باشد. رویکرد تاریخی و فراز و فرود های استنباطی گروه ها و نحله های اسلامی، با تاثیرپذیری از فضای جامعه و اثرات مسائل سیاسی حکومت های وقت، حساسیت موضوع را دوچندان کرده است. در این نوشتار، ابتدا به مستشکل یکی از نویسندگان به آیات مذکورپرداخته شده، سپس دیدگاه های مختلف تفسیری، با لحاظ نظرات اعتقادی موافقین و مخالفین و برداشت آن ها از آیات الهی آورده شده است. بررسی اصالت استنادات روائی، پیرامون آیه یادشده و موضوع چالش های تاریخی با توجه به رویدادهای سیاسی، مورد بحث و فحص قرار گرفته؛ در نهایت اثبات مسئله در خصوص این که موضوع مطروحه، ارث بوده یا هبه و اعطائی رسول مکرم اسلام (ص)، به حقانیت فدک و مظلومیت اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن مجید.
  • نهج البلاغه.
  • ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله. (۱۹۶۴ م). شرح نهج البلاغه. قم: منشورات مکتبه آیه الله مرعشی نجفی
  • ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی. (۱۴۱۴ ق). زاد المسیر فی علوم التفسیر. بیروت: دار الکتاب العربی
  • ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد. (۱۴۱۷ ق). صواعق المحرقه. تحقیق عبدالرحمن الترکی. بیروت: مؤسسه الرساله.
  • ابن عاشور، محمد طاهر. (۱۴۱۰ ق). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
  • ابن عطیه، ابو محمد عبد الحق. (۱۴۲۲ ق). المحرر الوجیز فی تفسیر العزیز. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم. (۱۴۱۰ ق). الامامه و السیاسه. بیروت: دارالاضواء.
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو. (۱۴۱۹ ق). تفسیر القرآن العظیم. تحقیق محمد حسین شمس الدین. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • ابن حجاج، مسلم.(1412). صحیح مسلم، گردآوری محمد فؤاد عبدالباقی. قاهره: دارالحدیث.
  • ابن منظور، جمال الدین ابی الفضل. (1408 ق). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • آلوسی، شهاب الدین محمود. (۱۴۱۵ ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • امینی، عبدالحسین. (۱۳۶۳ ش). الغدیر. ترجمه محمد تقی واحدی. چاپ چهارم. تهران: نشر کتابخانه بزرگ اسلامی.
  • بغوی، حسین بن مسعود. (۱۴۰۹ ق). معالم التنزیل. بیروت: دار طیبه.
  • بخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل.(بی‌تا). صحیح بخاری. بی‌جا.
  • بیضاوی، عبد الله بن عمر. (۱۳۶۳ ش). انوار التنزیل و اسرار التاویل. تهران: مطبعه مروی.
  • ثوری، سفیان بن سعید. (۱۹۸۳ م). تفسیر سفیان ثوری. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • جبل عاملی، زین الدین بن علی. (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. تصحیح سید محمد کلانتر. قم: انتشارات داوری.
  • جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸۲ ش). تسنیم. چاپ دوم. قم: مرکز نشر اسراء.
  • حسینی شاه عبد العظیمی، حسین بن احمد. (۱۳۶۳ ش). تفسیر اثنی عشری. تهران: انتشارات میقات.
  • حلبی، علی بن ابراهیم. (۱۴۲۷ ق). السیره الحلبیه. چاپ دوم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • زمخشری، محمود بن عمر. (۱۳۶۶ ق). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجود التاویل. قم: نشر ادب الحوزه.
  • سبحانی، جعفر. (۱۳۸۴ ش). فروغ ولایت. قم: نشر موسسه امام صادق (ع).
  • ---------. (۱۳۹۵ ش). تفسیر صحیح آیات مشکله قرآن. تنظیم سید هادی خسروشاهی. قم: انتشارات توحید.
  • سمرقندی، نصر بن محمد. (۱۴۱۶ ق). تفسیر سمرقندی. بیروت: دار الفکر.
  • سیوطی، عبد الرحمن. (۱۴۰۴ ق). الدر المنثور فی التفسیر الماثور. قم: منشورات مکتبه آیه الله مرعشی نجفی.
  • شعار، یوسف. (۱۳۶۹ ش). تفسیر آیات مشکله. تهران: نشر مجلس تفسیر قرآن.
  • صادقی تهرانی، محمد. (۱۴۳۴ ق). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه. قم: نشر شکرانه.
  • طبرسی، احمد بن علی. (۱۳۸۵ ش). الاحتجاج علی اهل اللجاج، ترجمه بهزاد جعفری. چاپ دوم. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۸۹ ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تعلیق ابوالحسن شعرانی. تهران: المکتبة المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۲ ق). التبیان فی تفسیر القرآن. تصحیح احمد حبیب عاملی. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • طیب، سید عبد الحسین. (۱۳۸۶ ش). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسه سبطین.
  • فخر رازی، محمد بن عمر. (بی تا). مفاتیح الغیب. قاهره: المطبعة البهیه المصریه.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410 ق). العین. چاپ دوم. قم: انتشارات هجرت.
  • فضل الله، سید محمد حسین. (۱۴۱۹ ق). تفسیر من وحی القرآن. چاپ دوم. بیروت: دار الملاک للطباعة والنشر.
  • فیض کاشانی، محمد بن مرتضی. (۱۳۶۶ ق). تفسیر الصافی. تصحیح ابوالحسن شعرانی. تهران: مکتبه الصدر الاسلامیه.
  • فیومی، احمد بن محمد. (1414 ق). المصباح المنیر. قم: نشر دار الهجره.
  • قرطبی، محمد بن احمد.، (۱۳۸۷ ق). الجامع لاحکام القرآن. چاپ سوم. مصر: دار الکتب المصریة.
  • کاشانی، فتح الله. (۱۳۸۸ ق). منهج الصادقین فی الزام المخالفین. تصحیح علی اکبر غفاری. تهران: انتشارات علمیة اسلامیة.
  • کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۳۴۸ ش). اصول کافی. ترجمه سید جواد مصطفوی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اهل بیت (ع).
  • نیاوردی، علی بن محمد. (بی تا). النکت و العیون. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • مراغی، احمد مصطفی. (بی تا). تفسیر المراغی. بیروت: دار الفکر.
  • مسعودی، علی بن حسین. (۱۳۶۵ ش). مروج الذهب. ترجمه علی اکبر پاینده. چاپ سوم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • مصطفوی، حسن. (1360 ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • مکارم شیرازی، ناصر. (۱۳۶۱ ش). تفسیر نمونه. به اهتمام جمعی از نویسندگان. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  • نسفی، عبد الله بن احمد. (۱۴۱۶ ق). مدارک التنزیل و حقائق التاویل. بیروت: دار النفایس
  • نقوی قائنی، محمد تقی. (۱۳۷۲ ش). سوگ نامه فدک. قم: نشر الزهرا.
  • نیشابوری، حسن بن محمد. (۱۴۱۲ ق). غرائب القرآن ورغائب الفرقان. بیروت: دار المعرفه.